|
|||
|
This site is no longer maintained!!! Please visit for the Stoffels Family: www.stoffelswebworld.com For the Kollaard Family: https://sites.google.com/site/kollaardweb/
Dagboek uit 1895 Eduard Stoffels - eerste liefde, eerste kunst
Eduard Stoffels omstreeks 1890 foto: C.J.L. Vermeulen, Amsterdam
Vrijwel alles was al geordend en geruimd, op die laatste najaarsavond, in 1994.
E. Jan Stoffels, enig kind van Eduard Stoffels en Gerdine Hemink, was, vrijwel samen met zijn vrouw Adèle,
Toen deed hij zijn vondst. Die leek zo onooglijk dat hij haar bijna op de grote hoop had geworpen. ontdekking ingezien. Toen ik er was, zwaaide hij met een schriftje. 'Dit moest maar niet naar de vuilnis, hè? Of je moet eerlijk zeggen dat je er geen belangstelling voor hebt'. Dit laatste leek hij nog ernstig te menen ook.
Het schriftje bleek een autobiografietje annex dagboekje van Eduard Stoffels te zijn, geschreven door de toen bijna eenentwintigjarige, in 1895. Geen loftrompet kan te luid klinken voor gegrondvest op het levensbeschrijvinkje dat mijn grootvader Stoffels op zijn oude dag nog in zijn 'Geslachtsregister' uit zijn geheugen bijeengeschraapt had, door mij met allerlei verhalen van familieleden aangevuld.
Kienstra's vondst leverde monnikenwerk op: mijn grootvaders feiten klopten wel, doch ik worstelde met een veel aan vermoedens overgelaten volgorde: een vage tijdsorde in grootvaders tekst had mij eertijds genoopt tot het doorhakken van knopen, waaromheen ik dan weer half los half vast, half gissend half passend, moest voortborduren. Eduard zou zelf het gevoel bekropen moeten zijn een boek over zijn eigen leven te lezen waarvan de bladzijden waren dooreengewaaid. Met name de jaren tussen zijn geboorte
Tegenslag bleef me niet bespaard. Als eerste taak zag ik het in de computer zetten van de volledige, nauwgezet weergegeven tekst van het dagboek, aangevuld met voetnoten. Tegen mijn jarenlange gewoonte in alles, voltooid of niet, terstond af te drukken, had ik zulks ditmaal voor het eerst niet gedaan. Ik was een heel eind op streek toen een donker aflopend geluid en een leegzakkend scherm binnen enkele seconden een meltdown van de harde schijf begeleidden.
Al mijn werk was weg, en kwam niet meer terug. In de jaren hierna kwam het er niet meer van. Aan het eind van 1999 begon ik in elk geval] met de herschrijving van mijn letterlijk en figuurlijk gedateerde levensverhaal van Eduard Stoffels - inmiddels weer ouderwets op de tijpmachine. Met zo'n beetje het gehele dagboek van Eduard als citaat door de tekst heen gestrooid, dat wel.
In juni 2009 kreeg ik (en een inmiddels zoveelste computer) toch weer de geest: heel het dagboek digitaal uitwerken en vastleggen. De uitkomst is hieronder te lezen.
In het dagboekje veel lief & leed: een kindertijd op de tjalk van vader en moeder, jaren bij oom & tante in Elburg, schoolloopbaan (met enkele rake klappen), legerdienst (niet altijd een pretje), grote liefde (met verwikkelingen), en eerste schreden in de kunst (met neef Hendrik Hengeveld). Frits Stoffels december 1999/juni 2009
1. Dagboek van Eduard Stoffels. ~~~~~ Geboren 11 Maart 1874 op den Zeedijk1 te Hoorn uit de echtelieden Evert Jan Stoffels van Elburg en Johanna Buis van Enkhuizen Mijn vader was ten dien tijde zetschip per op een kaasschuit van Hoorn op Rotterdam, hetwelk een goed burger bestaan opleverde. Na verloop van eeni. ge jaren kocht mijn vader zelf een schip2, op hetwelk moeder, mijn zuster3, (die een jaar jonger als ik was) en ik hun intrek [doorgehaald: in] namen, waar ik bleef tot ik bijna 5 jaar was; doch daar de tijd kwam dat ik naar school moest, werd ik naar mijns vaders broer4 [doorgehaald: g] in Elburg, een schoenmaker, gestuurd, waar ik op de bewaarschool kwam tot mijn 6e jaar. Ik was op dien leeftijd, geloof ik, niet een van de zoetste5, ten minste ik liep nog al veel ransel6 en straf op zoowel thuis als op school. Op mijn 6e jaar kwam ik op de Christelijke school van den heer de Beijl7, waar ik
2. alhoewel een deugniet, toch goed leerde. Bij dien Oom bleef ik tot mijn 9e jaar8, in welke tijd mijn vader zijn schip had verkocht en in Amsterdam in de Smaksteeg was gaan wonen, het beroep uitoefenende van schuitenvoer,, der. Daar mijn ouders nu aan de wal woonden, kwam ik ook thuis en werd hier op een stadschool, op de Spuistraat geplaatst, met mijn zuster Maria Johanna, die in Enkhuizen bij mijn moeders moeder9 haar eerste jaren had door gebracht. In de Smaksteeg was een neef10 van Vaders zijde bij ons in [de] kost, een schilder van beroep, met wien ik graag mijn avonden mocht door,, brengen, met teekenen en kladden11. Daar ons huis te klein werd voor het gezin, toen alreeds 6 kinderen in getal12, buiten 3 kinderen die gestor,, ven waren13, onder welke 1 verdronken te Almelo op 2½ jarige leeftijd, verhuis,, den wij naar de Jonkerstraat14. Daar nu de Spuistraat te ver was, werd
3. ik overgeplaatst naar de Rapenburgerstr. op school N0 10 bij den heer Leonhardt15. Ik leerde goed, doch was niet een van de makste, tenminste op 12 jarigen leeftijd kreeg ik ruzie met een jongen die mij eens geducht afranselde, het,, welk ik evenwel niet onbetaald liet. Ten laatste haalde hij een touw uit zijn zak, aan welks uiteinde een looden ring was bevestigd met hetwelk hij mij16 zoo'n geduchte slag op mijn hoofd toebracht dat ik bewusteloos in een zakte, waarna eenige burgers mij op,, namen en brachten naar de Polikliniek van Dr Berns op de Kadijk, waar ik werd verbonden. Hiermede ben ik 8 weken thuis geweest en ben er geluk,, kig noch al goed afgekomen, daar het niet veel gescheeld had, of de hersens waren er mede gemoeid geweest. Daar ik toen 's avonds op een Fransche17 [ingevoegd: school] ging kwam ik zooveel ten achter, dat ik van die school afbleef, omdat mijn hoofd te zwak was om het verlorene in te halen
4. Op het school in de Rapenburgerstraat ontving ik de eerste goede lessen in het teekenen van den heer Schikkener, aan wien ik veel te danken heb. Op dit school bleef ik tot 27 Juli 188718, waar ik 2 prijzen en mijn loffelijk ontslag19 heb verdiend*. Nu ging ik van de school en werd bij een schilder, Kuijper, op de Singel ge,, plaatst, waar ik f 0.7520 in de week zou verdienen en bleef daar 3 maanden, vanwaar ik bij Winnubst, op de Egelantiersgracht, kwam voor f 1.-21 in de week. In dien tijd was ik op het teekenschool van Kunstambachten22 ge,, komen, hetwelk den heer Haag23, uit de Spiegelstraat, een meubelfabrikant, voor mijn betaalde24, hetwelk dien heer 4 maal voor mijn gedaan heeft, waarna ik hem bedankte, daar ik toen zelf in de gelegen,, heid was het te doen. Na bij Winnubst 1½ jaar gewerkt te hebben25, kwam ik bij van een loon van f 2.4026 in de week. Bij dezen pa,, troon27 heb ik veel van het huisschilderen ge,, leerd, tot hij later een Compagnon kreeg
[los aangetekend onderaan het blad:]
[loopt door op volgende blad:] loting een zilveren horloge en mijn mededinger een getuigschrift.
Getuigschrift van Eduard, 21 juli 1887, school Amsterdam
5. P. Kooij, een zeer goede man, van wien ik wat penseelschrijven en houtschilderen leerde. Vervolgens steeg mijn loon op f 0.0628 per uur, toen29 ik eens moeite kreeg met van den Heuvel waarvoor ik gedaan kreeg. In dien tijd wa,, ren wij verhuisd naar de Ridderstraat 9630 en nu zonder werk zijnde verzocht ik den huisheer31 den voorgevel te mogen schilderen voor de som van f 15.-. In de tweede week na mijn ontslag kwam mijn maat, Piet de Geus, mijn opzoeken, zeggende dat ik weer bij van den Heuvel kon komen, hetwelk ik deed, dewijl32 ik graaf met Kooij mocht werken. Bij deze patroons bleef ik, tot er iets voorviel, waarvoor ik bij hen vandaan raakte. Daar van den Heuvel Khatoliek33 was, was den 6n Januari natuurlijk een Heiligen dag34 voor hem, doch daar hij mij35 nog nooit had laten verzuimen36 voor zulke dagen en omdat er toen weinig werk zijnde, [hij] het wel deed, viel dit weinig in mijn smaak en besloot [ik] maar meteen wat anders te zoeken, daar ik toch al lang van plan was het huisschil,, deren te laten varen, om bij het porseleinschil,,
6. deren te komen. Daar mijn neef, Hengeveld37, ook het porseleinschilderen had aanvaard, bij de Heeren Estié38 & de Vries in de Nieuwe - Weteringstraat, verzocht ik dezen een goed woordje voor mijn te doen, hetwelk gelukte en ik alzoo den 11en Januari 1891, mijn nieuwen werkkring aanvaardde. Hier begon ik voor het loon van 12 cts per uur te werken. Bij deze pa. troons werkte een doofstomme, Michels, ge,, naamd, een kranig bloemenschilder, van wien ik door afkijken, veel geleerd heb. Daar het mijn patroons in de Weteringstraat te klein werd, lieten zij39 een fabriek bouwen in de Wil,, lemparkstraat, achter het Vondelspark. Hier nu heb ik veel afwisseling40 ondervonden, daar die Estiè, een man was, die met alle winden medewoei en daar er veel geld verdiend werd ook veel verteerde. Het was verschrikke,, lijk, zooals dien man met zijn geld omsprong: zooals voor een gulden of 50 cts over een sloot te laten springen, die achter het fabriek was of je hoed te laten doorschieten met hagel waarvoor je dan een nieuwe kreeg, op dien voorwaarde, dat ge met deze41 stukke hoed
7 naar huis zou loopen. Ook ben ik met dien Estiè veel op jacht geweest, op welke dag hij dan aardig wat geld stuk gooide. Bij dien Estiè kreeg ik in den zomer van “92 mijn ont,, slag, waarna ik probeerde dat werk voor mijn zelf te maken en het dan te verkoopen; doch daar het mij42 aan geld ontbrak om vol te houden en tact om het aan te bieden zoo ging ik mij, na 10 weken alzoo gescharreld te hebben, bij den Heer Estiè weer aanbieden, waar ik toen weer aan het werk werd gesteld voor het loon van 14 cts per uur. In dien tijd had Estiè zijn compagnon de Vries, die een man van een geheel ander karakter was, er uit gedrongen, de som van f 14000 in de zaak achter latende, van welke hij nooit eén cent heeft terug 43 gezien. Daar de zaak bij hem aardig aan het verloopen was, zoo verkocht hij hem op 1 Januari '93. aan den Heer Jager, een zijner beste klanten waar we toen allen, behalve eén, die voor Binnen Amstel, op een Atelier, 96 treden hoog. Hier nu kreeg ik het loon van 18 cts
8. per uur, wat vervolgens steeg tot 20 – en later tot 22 cts. Bij dezen patroon heb ik goed geld verdiend, daar wij werk mede naar huis kregen, dat op stuk ging en ik er vlug mede over weg kon. Vervolgens waren wij verhuisd naar de Schipperstraat 544, welk huis grooter was, daar ons huisgezin al tot 9 kinderen was gestegen45 en mijn moe,, ders moeder46 ook bij ons thuis was, die lam en sprakeloos was. Boven ons woonde een weduwvrouw, die twee dochters had, waar. van een, Antje Smit, mij bijzonder aantrok en ik er op mijn manier mede aan het ver,, keeren ging; doch daar dit meisje er in het geheel niets van meende en mij later schan,, delijk bedroog, zoo trok ik mij geheel van uit, met wien ik verscheidene jaren pleizierig heb doorgebracht. Daar er bij den Heer Jager ook nog twee jonggezellen, Moritz Werner en Gerrit de Boois, waren, die thuiswerk had,, den, zoo besloten wij gezamenlyk een Atelier
9. te huren, in een dwars-gang van de Dirk en in de maand October moest loten, waar,, op ik het N0 1576 trok en ik gezond van lijf en leden zijnde, voor de dienst werd aangewezen. Den 22en Oct.. “93 deed48 ik bij lid van de Oud Gereformeerde kerk te ven voor de Zeemilitie, doch den 7en Maart “94 werd ik bij het 2e Regiment Vesting- Artillerie 7e Compagnie te Amsterdam ingedeeld. Nu begon een geheel ander leven voor mij50, doch daar ik nog al in de flank viel51 van den Sergeant-Majoor Sanders en de korporaals Sanders en van Voperen geraakte ik vlug door het zure heen, en ging na verloop van 2 maanden, naar de school tot opleiding van miliciën-korpo,, raals52, waar ik na 3 maanden te hebben
10. geleerd, mijn examen deed, op den 16en en 17en Augustus, waar ik door kwam, met het No 3 van de school te hebben behaald en alzoo den 20en Augustus werd aange,, steld, doch meteen over werd geplaatst, naar de 9e Compie. te Naarden. Dit nu viel niets in mijn geest53, daar ik het hier lang zoo goed niet had als in Amsterdam, behal,, ve het eten dat hier beter is. Direct na de overplaatsing ging ik naar Weesp op maneuvres, waar wij zoowel bij nacht als bij dag tegen een gewaanden vijand moesten vechten. Doch dat vechten tegen een gewaanden vijand beviel mij niet, temeer daar ik tegen een echten – niet vijand – maar vriendin opliep Het was den 30en Augustus, op 's Konings54 ver,, jaardag, dat we feest hadden en we dus 's avonds vroeg uitmochten. Ik nu was van plan 's avonds naar Amsterdam te gaan, doch op het perron van het station komende ontmoet[t]e ik daar een meisje, met welke ik de vorige avond ook al gesproken had. Na veel over koetjes en kalfjes gesproken te hebben, vroeg ik haar 's avonds uit te gaan
Weesp, Van Houten Cacaofabrieken om en bij 1903
11 hetwelk zij toestond en te weten kwam dat zij Gerardina Hemink55 heet[t]e, bij van Houten56 werkzaam was en achter 't Vosje57 bij de juffr. Kok in de kost lag, daar haar vader in Amersfoort58 woonde. Den volgen,, den dag vertrok ik weer naar Naarden, na mijn meisje te hebben beloofd, zoo gauw mogelijk weer over te komen. Maar dit gebeurde zoo vlug niet, daar wij in Naar,, den weer groote maneuvres kregen en de stad 14 dagen lang mobil werd verklaard in de welke wij natuurlijk de stad niet mochten59 verlaten. Toen hebben wij een harde tijd gehad, daar we een week lang om de andere dag op wacht moesten en de tusschen, nachten er toch nog 2 of 3 maal uitmoesten als er alarm geblazen werd. Den 20en October60 ging ik met 2 maanden verlof met behoud van soldij naar huis. In dien tijd was mijn neef Hengeveld bij Jager van daan gegaan en was voor zichzelf begonnen. Nu besloten wij samen de zaak te drijven en werkte alzoo die 2 maanden in de J. v. Len,, nepstraat 10961 voor eigen rekening.
Dubbelportret van Eduard Stoffels en Gerdine Hemink uit juni 1896; na problemen tussen beiden (Gerdine dweepte met het Leger des Heils, zie onder) was blijkbaar toen alles weer goed
12. Daar wij het zeer druk hadden namen wij een jongen voor de bootschappen en geringe bezigheden. In deze 2 maanden hebben wij goed werk gehad en veel geld verdiend. Den 20en December meld[d]e ik mij weder present in Naarden. In dien stormachtigen nacht van 22 op 23 December ben ik op wacht geweest. De Kerstdagen ben ik 2 X 24 uur [met] permissie naar huis ge,, weest, daar mijn meisje naar Amersfoort was. Den 29en December kreeg ik de week,, dienst en den 31en moest ik in de keuken de welke ik voor f 1.- aan korpl Brouwer over, gaf. Toen ging ik naar Weesp, om de over,, gang van het oude in het nieuwe [jaar] bij Ge,, rardina door te brengen. Precies klokslag 12 uur, dat we elkander geluk wenschten werd ik eenigzins ongesteld62, daar echter weer vlug overging.
1 Jan. Dien nacht bij juffrouw Kok overnacht '95. Gerardina ging naar Amersfoort en ik naar Amsterdam. 's Avonds met de laatste trein naar Naarden terug en daar ik om 4 uur thuis moest zijn en om 12 uur
13 kwam mankeerde63 ik 8 uur. 2.3.4.5. Weekdienst. Gewoon exerceeren. Woensdag64 Jan. van 1-2 uur gemankeerd, schermoefening. Vrijdag voor die beide mankeringen 4 dagen arrest gekregen. Den 5' tractement ontvangen. 's morgens kapiteinsinspectie gemaakt. 6. Jan. Ik was vergeten in het arrestantenboek opge,, schreven te worden en ging 's middags op Zondag. groot lef65 naar Weesp. 's Avonds trein 7.47 uur terug. Niemand bemerkt. Visentatie gehou,, den voor Schrijver. St. 7. Jan. Gewoone dienst. 's Middags weer inspectie ge,, maakt, doch door het vuile sabelkoordje morgen weer inspectie maken. St. 8. Jan. Gewoone dienst. 's Middags op inspectie alles goed. St. 9. Jan. Gewoone dienst. 's Avonds met trein 5.7 uur naar Weesp. en met trein 10.44 uur terug. St. 10Jan. Schijfschieten Laarderheide. 11.11.11.11.8.-52 punten geschoten waardoor een sigaar verdiend. f 1.04 tractement ont,, vangen. 's Avonds voor het eerst van deze winter, op het ijs gereden. Schaatsen geleend van Jongeneel. Vermoeid en hongerig thuis gekomen, een half witte brood en een snede komies66 opgegeten, vroeg gaan slapen. St. 11 Jan. Van 's morgens 8 – tot 12 uur in een geduchte sneeuwbui marsch gemaakt naar fort Orchieve67 bij Bussem
14 11 Jan. Daar een batterij getracheerd [?]68 en hoofdw[erk?]lynen gelegen s Avonds om half 5 als kaporaal69 planton70 keuken opgetreden; vroeg gaan slapen daar ik er om half 2 uit moet. Dam71 de sergeant der wacht om 2½ uur de keuken visenteerde ging ik stil, gekleed slapen, tot de re,, veille72 (6½ uur.). St. 12 Jan. Tot 4½ uur namiddag korporaal planton- keuken. In de keuken eenige schetsen gemaakt van dieren en soldaten. Om 4½ uur keuken present73 overgegeven aan korpl Lokerman. Met trein 5.7 uur naar Weesp gegaan, daar eeni,, ge pleizierige uurtjes doorgebracht en toen met trein 10.10 uur naar Amsterdam en bij mijn Ouders overnacht / Daar ik met trein 2.18 uur 13 Jan. naar Weesp ging en het eten niet al te vroeg klaar was, heb ik onderwijl mij aankleedende Zondag. gegeten en toen met de looppas naar het spoor waar ik nog net bijtijds aankwam. In Weesp nog een schaaltje gestoofde peren verorberd. Den geheelen dag tot laat in den middag sneeuwstorm, waardoor ik in Weesp de deur niet uitgeweest ben. Zeer gezellig bij Gerdi. ne gezeten en 's avonds met trein 10.44 uur naar Naarden- Bussem. Mijn eigen
15 schaatsen van huis medegenomen. St. 14 Jan. 's Morgens niets geen trek om uit de wol te komen. Om 8 uur aangetreden voor de mili,, taire marsch met muziek; tevens veiligheids dienst. Zeer vermoeiend, daar er buiten veel sneeuw lag, om 12 uur afgeloopen. 's Mid,, dags gewoone dienst. 's Avonds nog een uurtje schaatsen gereden, geen mooi ijs, vlug uitge,, scheden. Bericht van huis ontvangen dat mijn zuster Maria74, 13 Januari is bevestigd. St 15 Jan. Om 8 uur naar de Laarderheide schijfschieten mistig weer; op 100 Meter kon ik nauwe,, lijks de schijf zien; gesch[oten]. 9.9.6.5.5.-34 p. om 11 uur weer terug, daar er te veel misschoten. Tractement ontvangen (f 1.045 's Avonds met trein 5.7 uur naar Weesp en met trein 9.41 terug. St. 16 Jan. Gewoone dienst. Namiddags om 4 uur de week moeten leppen voor75 Mulder kan76 1e kl. St. 17 Jan. Onze compie op wacht. Geen dienst gehad als weekdienst; eenige teekeningen gemaakt. 's Avonds om 8 uur een lezing gehad van Luitn v.d. Putten over het krijgsmanswezen in Indië. St
16 18 Jan. Gewoone dienst. 's Avonds om 8 uur naar eene uitvoering der onderoff. geweest. Algeheele permissie tot 12 uur; daar een paar glacé handschoenen verloren. St. 19 Jan. Gewoone dienst. f.1.04 en ½ cts tractement ontvangen Met trein 5.7 uur naar Weesp en 10.44 uur terug. De vaste weekdienst overgenomen van Mulder kan 1e kl. St. 20 Jan. Weekdienst. Regenachtig weer, mocht de kazerne niet Zondag. verlaten. Maar wat geteekent, geschilderd en gelezen De kan. 1e kl. Mulder stomdronken thuis gekomen zoo, dat ik dacht dat hij in de jenever stikken zou, doch het liep goed af. St. 21 Jan. Tot 12 uur, oefening in de vestingoorlog bij koud regenachtig weer; om 4½ uur n.m. als korpl plan,, tonkeuken opgetreden, weekd. overgegeven aan Mulder, doch na het sluiten der keuken weer terug genomen daar Mulder niet in orde was. St. 22 Jan. 's Nachts om 1½ uur in de keuken; 's morgens weekd. overgegeven aan korpl Jongeneel; n.m. 4½ uur uit de keuken, weekd. terug genomen van Jongeneel daar hij naar Weesp wilde. St. 23 Jan. Gewoone dienst; sneeuwerig weer; n.m. 5.7 uur naar Weesp, Jongeneel doet de weekd. voor mijn. Gerdine een weinig treurig gestemd, daar ze bericht van huis kreeg dat haar vader niet in orde was; met trein 17 9.41 uur terug St. 24 Jan. Met visentatie lagen we allen nog te slapen. Sergt v.d. Burch bedreigt mijn en Jongeneel met rap,, port te maken. Kanonnier Mulder blijft leggen, wordt rapport van gemaakt, krijgt 8 dagen arrest. Gewoone dienst. Vreeselijke sneeuwbuien. Jongeneel zijn kist met platen77 beplakt. St. 25 Jan. Gewoone dienst, vreeselijk koud; f 1.04 ½ cts tractement; 's avonds poesen78 voor de pelotonsinspec,, tie. St. 26 Jan. Inspectie Luit. Nagel, even nakijken, inruk,, ken; verders gewoone dienst. 24 uur permis,, sie Amsterdam; weekdienst overgegeven aan korpl Jongeneel; met trein 6.33 uur naar Weesp, om 10.10 uur naar Amster,, dam, ouders blijde dat ik kwam, choco,, lade melk gedronken. St. 27 Jan. 's Morgens naar de kerk geweest, daar,, Zondag. na naar mijn Compagnon Hengeveld. flink werk gekregen, denkelijk krijgen we een twee mast kotter (een pleizierjacht) te schilderen; 's middags met trin 4.14 uur naar Weesp en om 9.41 uur weer naar Naarden. Eenige stukken van de politiek
18. 27 Jan. (witte brood, kaas of worst) om 11 uur op de 28 Jan. Vreeselijk koud weder. Oefening in de Vesting,, oorlog tot 11 ½ uur; om het koude weder inplaats van 8 – om 9 uur begonnen. Om 11½ uur eindigen, verkleumd naar de kazerne terug; 's middags gewoone dienst. 's avonds schaatsen rijden, naar Muider,, berg gereden, bij Naarden mijn sabel zoo,, lang afgelegen79 en vergeten mede te nemen. toen ik terugkwam sabel weg; een ander had hem in de kazerne gebracht. Een militaire W.O.80 gemaakt van 16 c.M. op carton geschilderd en uitgeknipt. St. 29 Jan. Gewoone dienst. Van af 11 uur vrij van dienst Een M.W.O. van 60 c.M. en een beschrij,, ving81 geschilderd van een sergt die in In,, dië die orde had verdiend; 's avonds week,, dienst waargenomen voor Jongeneel. St. 30 Jan. Vreeselijk koud. Vuurleiding82 bij de kanon nen83. Van 1-9-uur een Indisch landschap geschil,, derd voor de Onderoff; na 3 uur geen dienst. Met trein 5.7 naar Weesp 9.41 terug. St. 31 Jan. 's Morgens (nog kouder als gister) vuurleiding, P T. ABc. c. P. S. vD.84
19. oefening voor de Groot-majoor; na 12 uur geen dienst, vrij om schaatsen te rijden; toege,, staan op de vestinggracht te rijden, mijn schaats dwars door midden gebroken. Een land,, schap ('nAquarel) geschilderd. Om 4½ uur in de keuken. f 1.26 tractement ontvangen. 's A,, vonds vroeg gaan slapen. St. 1 Febr. Korporaal planton keuken. 's Avonds poetsen voor peletoninspectie Lt Nagel. Mijn niet erg druk gemaakt, een goede Luitn, niet veel trek. St. 2 Febr. 's Morgens inspectie, werk-tenen, doch de Luitn scheen ook geen trek te hebben, zonder ons ge ,, zien te hebben, inpakken. 's Middags vrij af om schaatsen te rijden, ik met trein 3.4 uur naar Amsterdam. Daar ik korpl waschzaal werd, de sleutels zoolang gegeven aan mil.,,85 Vesse86 om te sluiten87 en morgen weer te openen. Naar mijn Compn Hengeveld geweest, nog druk werk. Op de Zeedijk bij Boekholst een paar Friesche schaatsen gekocht ( f 3.50). en een sporthemd f 1.50. St. 3 Febr. 's Morgens naar de kerk geweest. Bij den heer Zondag. Werner. Photograaf Nieuwendyk88 mijn por ,,
Eduard Stoffels als militair, 1895 20 3 Febr. tretten89 gehaald90. Met trein 4.14 naar Weesp Zondag. Gerardina verhuisd naar Achtergracht 91 Al mijn olieverf gereedschappen meegenomen. Om 10.44 naar Naarden terug. St. 4 Febr. Korpl Waschzaal, dus [ingevoegd: heele week] niet bij den dienst. Een92 raampje met doek bespannen, een aanvang93 genomen met schilderen. 's Middags mijn nieuwe schaatsen beproefd, rijden heerlijk. St. 5 Febr. Druk schilderen. Heerlijk schaatsen rijden. f 1.06 tractement ontvangen. St. 6 Febr. Schilderen en schaatsenrijden. Om 5.7 uur met Jongeneel naar Weesp, daar schaatsen gereden tot 7½ uur op de Vecht. Gerardina en Truitje94 kwamen mij halen, ik kreeg een geducht standje, dat ik was gaan rijden en haar95 in de kou had laten staan wachten, doch we hebben het samen maar weer afgezoend. Om 8 ½ uur met hun bei,, den nog even naar het ijs geweest, doch Truitje alleen gereden, beloofd morgen avond te komen om hun beiden te helpen. Met trein 10.44 en met Jongeneel terug.St. 7 Febr. Geen dienst. Van da[a]g wedstrijd voor mili,, tairen in hard- en schoonrijden. De kleine
21. Mulder wint de 1e prijs voor het schoonrijden. Van 's morgens 8 uur tot 's avonds 11 uur de schaatsen onder gehad. Eenige tusschen,, poozen96 om te eten; 's avonds om 5 ¼ uur met Mulder en Schuite kanonniers, naar Weesp gereden, om 6 uur daar aange,, land, toen met Gerdine nog even op het ijs geweest, om 10 uur op de schaatsen weer terug met kan. de Jong van de 50 Comp er nog bij ; deze bleef in Muiden achter daar hij zoo hard niet rijden kon. Van Mulder hadden we veel last daar deze dronken was. Voorbij Hakkelaarshek97 wilde hij niet verder en is maar gaan loopen. Met al die drukte waren Schuite en ik toch nog om 11 uur binnen. Mulder kwam bij 12 uur. Vreeselijk moede, gauw gaan slapen. St. 8 Febr. Deze dag geheel niet gereden te moede. St. 9 Febr. Onze Compie heeft oefening op schaatsen. Mijn schilderstuk afgemaakt. f 1.04 trac,, tement. Waschzaal precent overgegeven aan korpl Lokerman V. Comp0. Jongeneel krijgt 10 dagen verlof, met deze om 6 ¼ uur naar Weesp gereden, 7 uur aangeland.
22. 9 Febr. 24 uur permissie Amsterdam. Met Ger,, dina om 9.17 uur naar Amsterdam Vertrokken. 98 eerst even thuis aange,, weest, toen Ger naar haar zuster op de Overtoom gebracht, waar ze overnachte. Ik ging om 1 uur naar bed. St. 10 Febr. 's Morgens naar de kerk geweest. Daarna Zondag. met mijn zuster Maria Ger gehaald, thuis gegeten. Na den eten met Ger nog even naar haar zuster geweest, choco,, lade gedronken, toen thuis nog wat zitten klassineeren99; dien dag in burger teneu100 ge,, loopen. Om 10.25 uur met Ger vertrokken, haast geen plaatst kunnen vinden in den trein zoo druk. In Weesp Ger Vaarwel gezegd. Korpl Visscher 80 Comp) voor mijn op wachtparade geweest, daar [ingevoegd:] ik korpl plan,, ton-keuken werd. St. 11 Febr. 'S Morgens om 1½ uur gewekt voor de keuken om 2½ uur weer stil gaan slapen tot de reveil[l]e. Erg slaperig. Niet goed in orde dien dag, vroeg naar bed. St. 12 Febr. Om 9 uur maneuvres op schaatsen; schaatsen geleend van mil. Kan, daar de mijne in Weesp
23 waren. 's Middags met een ploeg soldaten banen, geveegd op het ijs, daar het verschrikkelijk gesneeuwd heeft. St. 13 Febr. 's Morgens gewoone dienst. 's Middags geen dienst. Met trein 12.46 uur naar Weesp mijn schaatsen bij Ger gehaald en met Bogaard naar Amsterdam gereden waar ik nog voor 3 uur aankwam. Bogaard keert terug, ik ga naar huis, rijd met vader101 nog even op Oosterdok, gebruik het middagmaal en vertrek met trein 6.22 uur naar Weesp; om 9.41 uur naar N.B.102 St. 14 Febr. Gewoone dienst, erg koud. St. 15 Febr. Gewoone dienst, erg koud. Om 4½ uur als korpl planton-keuken opgetreden, vroeg gaan slapen. f 1.05 tractement ontvangen. St. 16 Febr. Korpl planton-keuken. 'S Middags moest ik voor de Adjudant naar Amsterdam, een grafkrans koopen, namens de onderoff. Detachement-Naarden, voor 103 Sergt - Majoor . Winterink, die Woensdag, 13 Februari in Amsterdam gestorven was aan de Tyhpes. Ik kocht deze bij Hennink op het Rokin, voor f 3.75.
24 16 Febr. en liet hem aan het Mil.t Hospitaal bezorgen ; kan. 1i kl. Mulder nam zoo,, lang weekdienst voor mijn waar en daar ik morgen weekdienst heb, neemt kan. 1ekl. Schrijver dit voor mijn waar. 's Avonds naar mijn Compn Hengeveld geweest, de kajuit van een twee-mast kotter aan,, genomen te beschilderen, voor f 104 75. St. 17 febr. 's Morgens naar de kerk geweest. Met trein Zondag. 2.18 uur naar Weesp gegaan, waarop Ger in 't geheel niet rekende. Het begint eenigsins te dooien, om 10.44 terug. Bij 't spoor trof ik mil. Hesse in een beschonk. en toestand aan, dewelke ik een goed plaatsje in de trein bezorgde. In de kazer ne zocht de mil. Couwenberg van de 8n compie twist met mil. Olie, hierop ge ,, laste ik Couwenberg naar zijn bed te gaan waarop hij mij een klap in 't gezicht gaf. De Sergt der wacht steld hem di,, rect in arrest. Een vreeselijke pan op onze Compie, daar er verscheiden dronken waren, vooral mil. Seket. die zich op mijne waarschuwingen maar niet
25 stil wil houden. Ik kan maar niet in slaap komen van zenuwachtig heid daar ik morgen Rapport moet maken van Couwenberg, en dit hem minstens 3 maanden strafgevangenis kan bezorgen 18 Febr. Rapport gemaakt van Couwenberg en Seket. In 't verhoor geweest, met mil.i Olie en Kan als getuigen, bij Kapt Mossel 8e Compe, de beschul,, diging zoo zacht mogelijk trachten te maken. Van 9– tot 11½ uur militaire marsch gemaakt. 's Middags kapt inspectie gemaakt en daarbij 8 da,, gen kwartier-arrest bij opgeloopen ingevolge ik geen naam op mijn kist had. Seket krijgt 8 dagen politie kamer. 19 Febr. Gewoone dienst. 's Middags prijsschieten met Floubert-patronen (9.9.9.10.11.) 2 punten be ,, neden de prijswinner. 's Avonds een schild gemaakt voor het Milit.-tehuis . dewelke haar 40 Jaarfeest zal vieren. St. 20 Febr. Gewoone dienst. 's Middags nog eens prijs,, schieten. (4.8.9.10.12.) te zamen met gisteren
26 20 Febr. 91 punten. Prijswinner 98 punten. f 1.06 tracte ment. 4½ uur korpl planton-keuken. Schrij,, ver doet weekdienst. Ik behoef me van Sergt Klukhun niet te melden , vanwege ik in de keuken kom. Vroeg gaan slapen. St. 21 Febr. Korpl planton-keuken, om 4½ uur present overge geven aan korpl Nottelman. 's Avonds een teekeningetje gemaakt voor Sergt Kwartel. St. 22 Febr. Gewoone dienst. Steeds dooiend. St. 23 Febr. Gewoone dienst. Het dooid nog. St. 24 Febr. Den geheelen dag in de kazerne gezeten Zondag. vanwege mijn arrest. Het regend105 de heele dag en 's avonds sneeuw. St. 25106 Febr. Om 8½ uur milit. marsch met muziek tevens veiligheidsdienst, tot 11½ uur. Zeer vermoeiend daar er veel sneeuw was gevallen. 'S Avonds eenige namen op kisten geschilderd; onze spekzakken107 ontv. St. 26108 Febr. Onze Compie op wacht. Ik geen dienst; mijn wapens gepoetst om in te leveren. f 1.06 tracte,, ment ontvangen; mijn arrest is om; met trein 6.33 uur naar Weesp. Een groote herrie in de kazerne, daar we morgen met groot verlof gaan. 10.44 uur terug. St.
27. [dwars in kantlijn onder '27 Febr.':] “Einde 1e deel soldatenleven.” ------------------------ ... ------------------------ 27109 Febr. 's Morgens wapens en kleêren inleveren, alles in orde; om 1½ uur afpresenteeren. f 0.93 tracte ment en daggeld ontvangen, ook f 2.- van de Sergt Majoor Nowée voor het schilder,, Brugman110 f 1.- geleend. stuk. 60 man onder geleide van Sergt Koene korpl Jongeneel naar 't spoor gebracht . 2.4 vertrokken, allen vroolijk; met zware hoofdpijn thuis gekomen; wat gegeten en maar wat gaan slapen. Om 6½ uur opgestaan, ben wat beter. Ik gevoel mij veel vrijer, nu ik mijn burgergoed weêr aan heb; met mijn vriend Klaas even naar Ger(r?)it geweest111. St.
[dwars in kantlijn onder '28 Febr.':] “Begin burgerleven.” ------------ ------------ 28112 Febr. s Morgens naar mijn Compn gegaan, niet thuis gevonden, hem in de jachthaven bij de Ameri,, kaansche boot opgezocht. Besloten om morgen beginnen te werken. 's Avonds de boeken nage . keken, welke in orde waren. St. 1 Maart113 Met frische moed beginnen te werken 2 Maart 's Avonds afgerekend voor f 5.00 [dwars in kantlijn:] “3 Maart Zondag” 's Middags trein 2.18 uur naar Weesp Marie114 is gisteravond hier naar toe gegaan, had pijn in 't hoofd, doch knapte 's avonds op; gezellig bij elkander gezeten.
2 Maart. door hun allen naar 't spoor gebracht. St. 5 Maart 's Avonds naar Weesp geweest. St. 10 Maart 2.18 naar Weesp. Ger is wat verkouden, 's avonds Zondag wat zitten domineën115. 10.10 uur vertrokken. St. 11 Maart. Mijn verjaardag. 21 Jaar. 's Avonds een par,, tijtje116 thuis gegeven. Ger en Truitje zijn ook gekomen. Ik krijg een zwart zijden ketting tje met gouden schakels en blokjes van haar Cadeau”, waarmede ik zeer blij ben. Van Vader, Moeder en Marie een inktstel en portemoiné ; van Metta117 een zwart beenen lucifersdoosje. van Klaas118 een schacht-pen. houder en potlood. Wij waren met 22 man bij elkander. Om 10.25 uur Ger en Truitje naar 't spoor gebracht. St. 13 Maart naar Weesp geweest. St. : 13 Maart 1895. 18 Decemb. 1896. Tot dezen tijd heb ik mijn dag- boek niet bijgehouden, doch zal trachten Aug. 94 al hetgeen in deze 21 maanden is voor ge,, Jul. 95 vallen weer voor den geest te halen. ,, 96 Alles ging in den loop van het jaar Mei 98. zijn gewonen gang werken en vrijen119 , 's welks laatste mij somtijds het beste beviel, daar ik innig veel van
mijn meisje hield, hoewel ik haar het 1e jaar nooit goed heb leeren kennen daar zij zeer vreemd was120 en mij somtijds zeer zonderling behandelde. Ze had in dien tijd ook nog eene vriendin, Hendrika de Vries, die zoo 'n beetje aan 't Leger des Heils was ; deze nu maakte mijn meisje het hoofd geheel op hol, zoodat zij er zich in Juli geheel aan verbond. Den 24 en Juli was ze121 jarig en schonk ik haar een gouden broche met een paar oorbelletjes. Zij werd hoe langer hoe vreemder en telkens verklaarde ze geen hart meer voor wereld ,, sche zaken te hebben en we alzoo onze verkeering maar af moesten breken [vervolg in ander handschrift, waaruit het 'schoolse' verdwenen is:] 't welk mijn natuurlijk niet aan stond, doch 't geen zij met kracht doorzette. Veertien dagen na hare verjaring was ze op een avond heen en terug loopen[d?] naar Abcoude geweest, om eene vergadering van Heilsoldaten by te wonen en daarvandaan terug komende was ze geheel van streek Ze had geheel geen oog meer voor me en verklaarde dan nu ook beslist dat er tusschen ons geen band der liefde meer bestond en ze
voortaan122 me wel als vriend, doch niet als minnaar meer beschouwde. Dat my zulks pyn deed kunt ge begrijpen, en ik deed dan ook steeds myn best haar van die ideëen te genezen, doch te ver,, geefs, hoe meer hare zusters [ingevoegd: en vriendinnen] er iets van zeiden en soms wel eens op een wat ruwen manier, des te vaster klemde zy zich aan 't leger. Alzoo was myn engagement aldus verbroken. 7 Aug.”95.123 De eerste tyd was ik er vrees'lyk verdrietig om en dacht ik menigmaal kom ik moest nog maar eens probeeren het weer in orde te maken, doch te vergeefs. Dat ze [ingevoegd: niet] geheel los van me was, is me gebleken uit verschillende handelingen van haar; zooals later kwam ze me zelf 's Zondag 's middags eens opzoeken en bleef by mijn ouders eeten, waarna ik nog eens vroeg of???..doch .... en ook wanneer ze hier te A'dam kwam, infor,, meerde zij altyd naar mij, doordat ik nog al veel by haar Zuster kwam, waar ik later geheel weg bleef om beter te kunnen vergeten, wat naar mijn gedachten nooit meer in orde kwam124. Zoo gingen de zaken vervolgens hun gewonen gang. 99 97 96.
Met September “95 liet ik me weer als leerling op de Teekenschool v. Kunst Am125 inschryven en kreeg als onderw. den Heer Teerling , een zeer bekwaam en onderhoudend man van wien men goed leerde. Hier teekende ik eerst een paar stillevens en vervolgens eenige poppen (gips) doch door drukte der zaken kon ik niet de cursus tot het einde bywonen. Nu nog een paar woorden over myne zaak die geregeld in drukte toenam. In Maart “95 by myn uit dienst komen werkten we eerst met een jongen en vervolgens hadden we er nog 2 knechts bygenomen. Nu werd het voor ons vyfen natuurlyk te klein in [ingevoegd: de] J. v. Lennepstr.126 en zagen uit naar iets beters, doch dit ging zoo makkelyk niet ; overal gezocht en overal ge,, keken, maar te klein, te duur, geen goed licht ect, ect; tot er iets gebeurde wat direct stoot aan 't idee gaf. Eens op een avond nadat127 Hengeveld het blauwe goed gevernisd en in den128 moffel geplaats[t] had, geraakten de petroleumstellen, waarmede wy de hitte aanbrachten, in brand en het duurde nog al even voor H. het merkte .
Amsterdam, de Teekenschool voor Kunstambachten aan Da Costastraat 91; foto: 15 januari 1988, Frits Stoffels
en toen stond dan ook het geheele moffel,, tje al in vuur, doch door kloek optreden en daarna de brandweer er bij bleef het by den129 moffel en een partytje130 doozen. De moffel leed niets er door doch van de s[c]hotels en tegels ging ongeveer 1/3 ver loren. Toen kwam het denkbeeld om een betere gelegendheid op te zoeken en met gas te gaan stoken tot rypheid en vonden we dien zelfden week nog een huis op de Lauriergr. 134131 voor f 300. - waar H.132 in het huis gingen wonen en wy boven een groote kamer achter voor Atelier inrichtten en voor een klein insteekje voor onze moffel en de schuurder en polyster te plaatsen hetwelk H totnogtoe waargenomen133 had Hier woonden wy precies 1 Jaar van Mei “96 - “97. en134 kregen we al een aardig personeeltje. 7 tot 8 personen. Nu werd het natuurlyk hier ook al weer te klein en het licht beviel ons ook niet, daar dit onderbroken werd,135 er door het dak van het keukenhuis, dat 1½M van het woonhuis afgebouwd was.
Zoodoende gingen wij weer aan 't zoeken en begonnen een beetje bijtijds, doch het was weer 't zelfde van vroeger, tot we eindelyk maar besloten het 2' bovenhuis Lauriergr. 104 maar te huren136 en in te richten voor Atelier en verdere werkzaamheden en dat H. dan maar appart ging wonen, waarvoor hij een woning huurde op de D.C. kade137. Nu hadden wij een pracht van een Atelier en konden wij heel wat volk138 plaat[s]en voor 't te klein werd. Het huis was namelyk M. breed en M. diep. Voor een gr. kamer welke wij inrichtten voor ontvangkamer en ook gedeeltelyk om hetgeen klaar139 op te hangen of te bergen. Byzyden van deze kamer een klein kamertje, hetwelk voor kantoor moest dienen. Achter hadden we een flinke ruimte met open licht byna uit het N. welke voor Atelier moest dienen. Op zy een gr. keuken en tusschen de beide kamers een alcoof welke we gebruikten om blanke waar te plaat[s]en Boven hadden we nog een zolder van 42 M2 oppervlakte en was
[Hier breekt Eduard zijn dagboek, middenin een zin, af]
In de eerste maanden van 1900 verhuizen Eduard Stoffels en Hendrik Hengeveld, met vrouwen en Hendriks kinderen, gezamenlijk naar Amersfoort, alwaar zij een atelier met toonkamer en kantoor, en twee woonhuizen laten bouwen. Nog enkele jaren werken de neven samen.
1(ook, of later) bekend als Italiaanse Zeedijk
Eigene Webseite von Beepworld Verantwortlich für den Inhalt dieser Seite ist ausschließlich der Autor dieser Homepage, kontaktierbar über dieses Formular! |